Armenië: slapen op heilig gras

Noosh-e-Jaan

Donker, plechtig orthodox kerkgezang stijgt op langs eeuwenoude fresco’s van het Haghpatklooster. Een venster in de donkere, lege ruimte laat een dunne zonnestraal door langs de rug van vader Asbed. Na de dienst hoor ik alleen zijn stille voetstappen die verdwijnen in de gang en de krakende houten deur die leidt naar de begraafplaats. Daar, pal naast de ronde klokkentoren, mag ik mijn tent neerzetten.

Voordat ik goed en wel was bijgekomen van de lange klim naar de bergtop, raakte ik al aan de praat met vader Asbed, de priester van dit Unescoklooster. In goed Engels, want in het verleden preekte hij voor de Armeense gemeenschap in San Francisco, waar men volgens hem veel toegewijder is dan hier. ‘Na de val van de Sovjet-Unie was alles anders in Armenië. We hadden niets; er was geen werk, het stof lag op de daken van onze auto’s en vaak kwam er alleen een dun bruin stroompje uit de kraan. Toen hielpen de mensen elkaar nog, maar nu geven ze meer om geld dan om God.’

Vlak na de mis nodigde vader Asbed me uit om mijn tent naast de 10e-eeuwse klokkentoren op te zetten. Dus daar zit ik dan, naast dit prachtig stuk werelderfgoed, op het heilige gras in de zon en met uitzicht over de brede vallei. Van een oude dame die wat rondscharrelt op het terrein krijg ik walnoten aangereikt die ik naar haar voorbeeld stuksla op een oude grafzerk. Vooruit, when in Rome… Wat een leven. Zoiets had ik nooit voor mogelijk gehouden toen ik me de eerste dagen van de reis miserabel en alleen voelde. Ik voel me ongelooflijk ver van mijn wereldje thuis, maar tegelijk heb ik een diepe behoefte om te delen hoe mensen hier met vreemdelingen omgaan. De afgelopen maanden heb ik ongekende gastvrijheid genoten en het lijkt alsof de vanzelfsprekendheid hiervan met elke stap oostwaarts alleen maar groter wordt.

Even later komt de Armeense priester niet vragen, maar aankondigen dat we gaan eten in het huisje van de terreinbeheerder. Op het menu staan dampende aardappelpuree, verse groenten en een grote schaal kruidige gehaktballetjes met pijnboompitjes en rozijnen die een specialiteit zijn uit de regio. Hoewel ik vader Asbed pas net heb ontmoet, staat hij na het eten op en verklaart plechtig: ‘moge de weg vlak zijn en je hart verwarmd worden door goede mensen. Ons huis en ons hart staan altijd voor je open’. Aangesterkt door lekker eten, een nacht op heilig gras en warme mensen, zoef ik de volgende ochtend omlaag, benieuwd welke verrassing er vandaag weer op me wacht.

Armeense gehaktballetjes

Dit gerecht is extra lekker als je het een dag van tevoren maakt.

Ingrediënten voor 4 personen

50 g pijnboompitten|1 ui, fijngehakt|4 teentjes knoflook, fijngehakt|50 g rozijnen, grofgehakt|1 ei|25 g verse munt, fijngehakt|20 g verse peterselie, fijngehakt|2 tl citroensap|1 tl komijnpoeder|1 tl paprikapoeder|0,5 tl korianderpoeder|0,5 tl rode pepervlokken|zout en peper|600 g lamsgehakt|300 ml dikke Griekse of Turkse yoghurt|1 el olijfolie|lavash, naan of ander platbrood|

1. Rooster de pijnboompitten in een koekenpan tot deze goudbruin zijn en hak ze vervolgens grof.
2. Meng in een kom de pijnboompitten, ui, 3 teentjes knoflook, rozijnen, ei, 20 g munt, peterselie, 1 theelepel citroensap, komijnpoeder, paprikapoeder, korianderpoeder, rode pepervlokken, zout en peper. Voeg hier vervolgens het gehakt aan toe en kneed het geheel met je handen.
3. Zet het mengsel tussen de 1 en 12 uur afgedekt in de koelkast om de smaken goed te laten intrekken.
4. Maak de yoghurtsaus door de yoghurt te mengen met de resterende munt, knoflook, citroensap, zout en peper. Zet eveneens 1 tot 12 uur afgedekt in de koelkast.
5. Haal het gehaktmengsel 15 min. voor het bakken uit de koelkast en kneed het nog een keer goed door met je handen.
6. Vorm nu kleine gehaktballetjes met telkens één eetlepel van het vleesmengsel.
7. Verwarm de olie in een koekenpan en bak de gehaktballetjes op middelhoog vuur tot ze gaar zijn.
8. Serveer met yoghurtsaus en warm platbrood of met Georgische auberginerolletjes en itch-salade uit Nagorno-Karabach (pagina 40 en 42) voor een echte Kaukasische maaltijd.

Voor vegetariërs:

Vervang het gehakt door een combinatie van courgette en kikkererwten. Rasp 2 courgettes fijn, besprenkel ze met zout en wring er zoveel mogelijk vocht uit. Mix dit in de keukenmachine met 400 g uitgelekte kikkererwten uit blik tot het een grof mengsel is, geen papje.